امروزه شرکت‌ها برای انجام تغییرات مالی مهم مانند افزایش سرمایه نیاز به گزارش‌های توجیهی دارند. این گزارش‌ها با ارائه مستندات مالی مبنای تصمیم‌گیری مدیران، حسابرسان و نهادهای نظارتی قرار می‌گیرند. بنابراین از کاربردهای اصلی این گزارش‌ها، می‌توان به افزایش سرمایه از محل‌هایی مانند تجدید ارزیابی دارایی‌ها، سود انباشته و مطالبات اشاره کرد. همچنین گزارش‌های توجیهی نه تنها برای تایید حسابرسان ضروری می‌باشند بلکه در زمان رسیدگی مالیاتی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.
از آنجا که این اسناد باید حسابرسی شوند، دقت در تهیه آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. بنابراین ارائه گزارش‌های دقیق و مستند از مشکلات مالیاتی احتمالی جلوگیری کرده و مسیر قانونی افزایش سرمایه را هموار می‌کند. بنابراین شناخت فرآیند رسیدگی و تهیه گزارش‌های توجیهی برای شرکت‌ها ضروری می‌باشد.
آشنایی با گزارش توجیهی
گزارش توجیهی در واقع همانطور که گفته شد یک سند تحلیلی است که برای ارزیابی جنبه‌های اقتصادی، فنی و مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری تهیه می‌شود. این گزارش شامل بررسی مدت زمان بازگشت سرمایه، میزان سودآوری، هزینه‌های ثابت و متغیر، شرایط فنی و اثرات اجرای طرح می‌باشد. هدف اصلی از تنظیم این گزارش ارائه اطلاعاتی دقیق است که نشان دهد پروژه مورد نظر در بازه‌ای مشخص به سوددهی می‌رسد و ارزش سرمایه‌گذاری دارد.
بنابراین این گزارش نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و مدیران دارد، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های احتمالی را کاهش دهند. همچنین در برخی موارد گزارش‌های توجیهی برای گرفتن تسهیلات بانکی یا دریافت مجوزهای قانونی مورد نیاز می‌باشد و به دلیل اهمیت بالای این گزارش، باید براساس داده‌های آماری و اطلاعات دقیق تنظیم شود تا اعتماد تصمیم گیرندگان را نیز جلب کند.
نحوه نوشتن گزارشات توجیهی
در نوشتن یک گزارش توجیهی بخش‌های مشخصی باید رعایت شود تا تمامی ابعاد به درستی مورد بررسی قرار بگیرد. نوشتن گزارش توجیهی باید بگونه‌ای باشد که حتی افرادی با دانش فنی محدود نیز بتوانند آن را درک کنند. از این رو ارائه اطلاعات به صورت ساده، مستند و منظم اهمیت زیادی دارد.
از آنجا که یکی از اهداف اصلی گزارش توجیهی، جلب نظر سرمایه‌گذار است در نوشتن آن باید از تحلیل‌های دقیق و داده‌های واقعی استفاده شود تا تصمیم گیرندگان به نتیجه صحیح و قابل اعتماد برسند.
بخش‌های اصلی گزارشات توجیهی
همانطور که در بالا اشاره شد یک گزارش توجیهی شامل بخش‌های مختلفی است که به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف یک پروژه می‌پردازد. این بخش‌ها شامل مطالعات بازار، توجیه‌پذیری فنی و تجزیه و تحلیل مالی هستند که در ادامه بیشتر در مورد آن صحبت می‌کنیم:
مطالعات بازار
بررسی عرضه، تقاضا، مصرف و کمبودهای موجود در بازار یکی از مهم‌ترین مراحل تدوین یک گزارش توجیهی محسوب می‌شود. میزان توان تولید و قدرت رقابت با سایر تولید کنندگان باید به دقت سنجیده شود تا بتوان سهمی از بازار را تصاحب کرد. از سوی دیگر تحلیل شرایط اقتصادی مشتریان و بررسی میزان قدرت خرید آن‌ها تاثیر مستقیمی بر میزان فروش دارد. در بخش مصرف نیز سبک زندگی و نیازهای متقاضیان بررسی شده تا مشخص شود که تغییرات بازار چه اثری بر الگوی خرید خواهد داشت.
توجه به کمبودهای بازار نیز فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسبی ایجاد می‌کند.از این رو موسسه حسابرسی مستقل می‌تواند این بخش را با بررسی داده‌های مالی و آمارهای موجود، از نظر صحت اطلاعات مورد ارزیابی قرار دهد.
توجیه‌پذیری فنی
برای اجرای موفقیت‌آمیز یک پروژه بررسی ابعاد فنی آن نیز اهمیت دارد. دانش فنی، محل اجرا، تجهیزات، امکانات و ماشین‌آلات مورد نیاز در این بخش مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
همچنین توسعه فناوری و استفاده از روش‌های مدرن تولید، امکان کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری را فراهم می‌آورد. همچنین استفاده از تجهیزات مناسب و در نظر گرفتن تمامی جوانب فنی، ریسک‌های احتمالی را کاهش داده و میزان سودآوری پروژه را بهبود می‌بخشد. بنابراین بررسی داده‌های فنی و محاسبات انجام شده در این مرحله توسط شرکت حسابرسی می‌تواند اطمینان حاصل کند که گزارش براساس اطلاعات صحیح و دقیق تنظیم شده است یا خیر.
تجزیه و تحلیل مالی
ارزیابی اقتصادی یک پروژه نیز از مهم‌ترین بخش‌های گزارش توجیهی بشمار می‌آید. هزینه‌های ثابت و متغیر، میزان درآمد، نرخ سود و نرخ بازگشت سرمایه در این مرحله بررسی می‌شوند. با تحلیل داده‌های مالی مشخص می‌شود که سرمایه‌گذاری در این پروژه تا چه اندازه از نظر اقتصادی بصرفه خواهد بود. علاوه‌بر این استانداردهای مالی و اقتصادی در بررسی میزان سود پیش‌بینی شده لحاظ می‌شود تا مشخص گردد که آیا اجرای پروژه منطقی می‌باشد یا خیر.
همچنین سرمایه‌گذاران و نهادهای تامین مالی معمولا براساس این بخش از گزارش تصمیم‌گیری می‌کنند. بنابراین بررسی دقیق اطلاعات مالی از طریق خدمات حسابرسی صورت‌های مالی توسط موسسات حسابرسی صورت می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که تمامی محاسبات مطابق با استانداردهای مالی تنظیم شده‌اند.
نکاتی که در تهیه گزارش توجیهی باید رعایت شود
تهیه گزارش توجیهی نیازمند دقت و رعایت اصولی مشخص است و باید حاوی اطلاعات دقیق، شفاف و مطابق با قوانین باشد. با این حال اگر نیازمند انواع خدمات حسابرسی نیز هستید، ما در موسسه آتیه حساب ارقام آماده همکاری با شما عزیزان می‌باشیم.
دقت و صحت اطلاعات
اطلاعات ارائه شده در گزارش باید کاملا دقیق و صحیح باشد تا از ایجاد هرگونه ابهام یا مشکل در روند افزایش سرمایه جلوگیری شود.
شفافیت و قابلیت فهم گزارش
گزارش باید بگونه‌ای تهیه شود که تمامی سهامداران و نهادهای نظارتی بتوانند به راحتی آن را درک کنند.
منطقی بودن دلایل
تمامی دلایل و اهداف ارائه شده در گزارش باید توجیه منطقی داشته باشند.
مطابقت با قوانین و مقررات
رعایت قوانین و مقررات مالی و حسابداری در تنظیم گزارش امری ضروری بشمار می‌رود. چرا که هرگونه مغایرت با ضوابط قانونی می‌تواند منجر به رد گزارش شود، بنابراین بررسی و تطبیق مستندات با استانداردهای مالی بسیار مهم است.
جمع‌بندی
در مجموع گزارش توجیهی ابزاری مهم برای تحلیل و ارزیابی اقتصادی، فنی و مالی می‌باشد که تاثیر مستقیمی بر تصمیم‌گیری سهامداران و نهادهای نظارتی دارد.
رعایت دقت، شفافیت، ارائه دلایل منطقی و مطابقت با قوانین از مهم‌ترین نکات در تهیه این گزارش محسوب می‌شود. همچنین توجه به مطالعات بازار، توجیه‌پذیری فنی و تحلیل مالی در تدوین گزارش نقش اساسی دارد. همچنین استفاده از خدمات موسسه حسابرسی ما می‌تواند به بهبود کیفیت و اعتبار این گزارش کمک کند.